Wśród wielu przyczyn niskiego plonowania truskawek w naszym kraju jak niewłaściwy wybór stanowisk, rozliczne błędy agrotechniczne, ważne miejsce zajmuje niska jakość materiału nasadzeniowego. Sadzonki pobierane z plantacji owocujących, od startu porażone są przez różne choroby. Rośliny zawirusowane, zaatakowane przez szkodniki, uprawiane w niekorzystnych warunkach nie mogą dawać wysokich, opłacalnych plonów.

W końcu zeszłego roku grupa doradców z Centrum Doradztwa Rolniczego Oddział w Radomiu odwiedziła gospodarstwo szkółkarskie „Hortplant’ w Lisowoli koło Skierniewic. Właściciel gospodarstwa, pan Jerzy Dominikowski, opowiedział nam o prowadzeniu szkółki i określił jakie czynniki decydują o powodzeniu roślin na plantacjach owocujących

Do czynników warunkujących uzyskanie wysokich plonów należą:
- zdrowe, dobrej jakości sadzonki,
- właściwy dobór odmian do przewidywanych kierunków zbytu owoców (deserowe, przemysł)
- wybór stanowiska pod plantacje i należyte przygotowanie – ograniczenie nasilenia chwastów, zgromadzenie zasobu materii organicznej i składników odżywczych, zmniejszenie ryzyka wystąpienia szkodników i chorób glebowych
- trafnie dobrany termin sadzenia
- właściwa agrotechnika, w tym możliwość nawadniania.

W ostatnim dziesięcioleciu polską specjalnością stała się produkcja sadzonek truskawek. Okazało się, że sadzonki wyprodukowane w naszych surowych warunkach są bardziej żywotne, wcześniej i obficiej plonują niż pochodzące z cieplejszych stron. W chwili obecnej plantatorzy truskawek z krajów śródziemnomorskich (Włochy, Hiszpania, Grecja, Maroko). w coraz większym stopniu zaopatrują się w sadzonki pochodzące z polskich szkółek.

Jedną ze szkółek tworzących pozycje polskich sadzonek jest gospodarstwo państwa Dominikowskich. Na 50 ha produkuje się tu ponad 6mln sadzonek rocznie, z czego większość trafia na eksport jako sadzonki świeże. Podstawowym imperatywem w gospodarstwie jest jakość produkcji. Służy temu zachowywanie płodozmianu i odkażanie gleby, właściwa jakość materiału matecznego, prawidłowa ochrona i agrotechnika. Szkółka P. Dominkowkich należy do nielicznych w Polsce, które dają roczną gwarancję na zdrowotność materiału szkółkarskiego.

Pan Jerzy Dominikowski, który nas po szkółce oprowadza jest prawdziwy pasjonatem swojej pracy. Zapoznaje z niektórymi punktami krytycznymi w tej produkcji:
- duża koncentracja prac w krótkim czasie, szczególnie, gdy chodzi o wykopywanie sadzonek i przygotowanie ich do sprzedaży
- zapewnienie właściwych warunków transportu z pola do gospodarstwa
- doprowadzenie roślin do fizjologicznej dojrzałości tuż przed wykopaniem sadzonek
- uchwycenie momentu (warunki atmosferyczne) do pobierania sadzonek „frigo”
- mechanizacja wszystkich możliwych do zmechanizowania prac (szczególnie sadzenie i wykopywanie sadzonek)
- odpowiednie warunki pracy i kontrola jakości pracy przy sortowaniu sadzonek (praca w pomieszczeniach, na stołach, z odpowiednim oświetleniem)
- precyzyjne warunki pracy chłodni – przechowywanie sadzonek świeżych i frigo.

Sadzonki przygotowane do wysyłki powinny być schłodzone do temperatury 2 do 40C. Dla sadzonek „frigo” odpowiednia temperatura przechowywania w skrzynkach znajdujących się w chłodni wynosi od -10C do -20C.
Produkcja wysokiej jakości sadzonek truskawek wymaga więc precyzji i wielkiej staranności.
Potrzeba także wiedzy i dokładności, aby mieć wysoką jakość i dobre plony w produkcji owoców.
Spróbujmy krótko omówić odmiany truskawek które można nabyć w szkółce państwa Dominikowskich i innych.

Honeoye odmiana wczesna, deserowa, stosowana także do upraw przyspieszonych. Owoce przeważnie duże, aromatyczne, smaczne.
Szara pleśń poraża owoce w małym stopniu, liście dość odporne na choroby. Straty może wywoływać verticilioza. Odmiana nie jest całkiem odporna na mrozy, wiosną z powodu wczesnego kwitnienia kwiaty mogą być uszkadzane przez przymrozki.

Elsanta podstawowa odmiana do upraw przyspieszonych w całej Europie. Ma atrakcyjne owoce – duże, smaczne, aromatyczne, jasnoczerwone , z połyskiem. Owoce dobrze znoszą transport. Owoce w niewielkim stopniu są porażane przez szarą pleśń, Odmiana ta jest odporna na białą i czerwoną plamistość liści, natomiast wrażliwa na mączniaka prawdziwego i choroby systemy u korzeniowego.
Bardzo ważna przy uprawie tej odmiany jest niska mrozoodporność, dlatego odmiana ta wymaga przy uprawie polowej w przypadku bezśnieżnej pogody okrywania na zimę.

Kent deserowa odmiana średnio wczesna. Plonuje bardzo obficie, owoce duże, smaczne, atrakcyjne, dobrze znoszą transport. Odporna na mrozy i przymrozki, owoce są w niedużym stopniu porażane przez szarą pleśń i choroby liści natomiast stosunkowo wrażliwa na werticiliozę.

Marmolada jest odmianą o bardzo dużych atrakcyjnych owocach, Są one dość smaczne, odporne na transport, w niewielki stopniu porażane przez szarą pleśń. Może być atakowana przez mączniaka właściwego truskawek, jest dość odporna na choroby systemu korzeniowego, mniej podatna na uszkodzenia mrozowe niż Elsanta.

Albion owocuje od wiosny do jesieni. Owoce duże, trwałe, bardzo smaczne. Odmiana jest odporna na choroby doglebowe, natomiast często atakowana jest latem przez zmienniki deformujące owoce. W bezśnieżne zimy wymaga okrywania.
Z odmian dostępnych w innych szkółkach należy wymienić;

Senga Sengana jest to odmiana dość późna o smacznych, aromatycznych owocach. Bardzo wrażliwa na szara pleśń i choroby liści. Jest to odmiana najbardziej poszukiwana przez przemysł ze względu na swoje walory jakościowe. W stosunku do innych odmian, o charakterze wyłącznie deserowym jest bardziej odporna na mróz.

Elkat Odmiana średnio-wczesna, bardzo smaczna. Owoce średniej wielkości i duże, intensywnie czerwone na całej powierzchni. Odmiana mało podatna na szarą pleśń i całkowicie odporna na choroby liści truskawek. Bardzo plenna, mrozoodporna i mało podatna na choroby korzeniowe. Doskonała na plantacje i działki. Dobrze znosi transport.

CDR Brwinów